Przystępując do tworzenia Projektu teatralno-edukacyjnego „Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Operze, a wstydzicie się zapytać” przyświecało nam wiele celów. Nasz projekt z uwagi na innowacyjne podejście do zagadnień opery ma na celów również tworzenie interakcji przy wykorzystaniu odpowiednich metod i narzędzi edukacyjnych np. twórcze zabawy i eksperymenty muzyczno-artystyczne które zostały przewidziane w warsztatach. Powszechność muzyki, łatwość dostępu do niej, jej abstrakcyjność, a przede wszystkim jej wielorakie i wielostronne korzystne oddziaływanie na człowieka powoduje jej częste wykorzystywanie w zajęciach rewalidacyjno-terapeutycznych. Jej szczególność polega na tym, że oddziałuje na człowieka w sposób niewerbalny i podświadomy, angażując niemal całą jego osobowość. W zależności od cech psychofizycznych, możliwości, ograniczeń, potrzeb rozwojowych i oczekiwań dzieci i młodzieży sztuka muzyczna może być jednym ze skuteczniejszych środków służących stymulowaniu,
korygowaniu, usprawnianiu ich rozwoju.
Pomysł realizacji projektu wynika z braku oferty kulturalnej skierowanej do gimnazjalistów i licealistów. Większość propozycji przedsięwzięć kulturalnych i edukacyjnych skierowana jest do dzieci oraz dorosłych, ponieważ postrzega się ją jaka najłatwiejszą w przyswajaniu informacji. Projekt jest próbą przełamania tego stereotypu i potrzebą zwrócenia uwagi na tą grupę docelową.
Projekt „Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Operze…” charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem przygotowania zapewniając jednocześnie wysoki poziom artystyczny i merytoryczny realizacji całości zadania. Projekt tworzą ludzie na co dzień profesjonalnie zajmujący się operą i teatrem. Autorem pomysłu i scenariusza jest Jerzy Snakowski, wicedyrektor Opery Bałtyckiej, autor audycji operowych dla TVP oraz spektakli i programów edukacyjnych, wykonawcą jest solistka operowa, występująca m.in. na scenie Opery Narodowej, Alicja Węgorzewska, reżyserem – Jerzy Bończak, aktor i reżyser teatralny. Kostiumy i plakat przygotował Rafał Olbiński, światowej sławy malarz, grafik, twórca plakatów.
W ramach projektu realizowane mogą być warsztaty z higieny głosu połączone z uczestnictwem w miniaturach operowych. Warsztaty przygotowane są z myślą o uczniach gimnazjów i liceów. W trakcie zajęć gimnazjaliści i licealiści będą mogli zapoznać się z zagadnieniami związanymi z historią opery, higieną głosu oraz wziąć udział w miniaturach operowych, z wykorzystaniem strojów i rekwizytów operowych. Zajęcia poprowadzi, m. in. Alicja Węgorzewska-Whiskerd.
Projekt teatralno-edukacyjny, to niespotykane, innowacyjne przedsięwzięcie w postaci monodramu muzycznego, połączone z cyklem prelekcji pt „Opera? Si!” oraz warsztatów połączonych z udziałem w miniaturach operowych, mających na celu przybliżenie wiedzy na temat opery, a także edukacji młodzieży do czynnego kontaktu ze sztuką .Monodram ten to zbiór kilkunastu monologów, będących przewodnikiem po świecie opery. W trakcie monodramu Diva w żartobliwy sposób tłumaczy reguły rządzące operą, wyjaśnia dlaczego w operze nie można niczego zrozumieć, tłumaczy śpiewane arie, opowiada o blaskach i cieniach życia śpiewaczki operowej.
Opis prelekcji „Opera? Si!” Pokazom monodramu mogą towarzyszyć prelekcje sceniczne dla gimnazjalistów i licealistów zatytułowane „Opera? Si!”. To ok. 50 minutowe spotkanie mające na celu zapoznać młodzież z problematyką operową. Przygotowanych jest kilka programów, których tematy to: „Skąd się wzięła opera?” (historia opery), „Dlaczego w operze się śpiewa?” (o operowych głosach jak się kształci głos, po co istnieją podziały na kategorie głosu), „Co oni śpiewają?” (jak zrozumieć operę wykonywana w językach obcych), „Skąd się biorą operowe historie?” (źródła inspiracji dla operowych librett). Prelekcje mają za zadanie nie tylko przybliżyć operę, ale też i wskazać na jej powiązania z innymi dziedzinami sztuki (teatrem, literaturą, sztukami plastycznymi). Ta forma edukacyjna ma zachęcić
młodzież do odwiedzenia teatru operowego, a pedagogom pomóc w prowadzeniu rozmów z uczniami o operze. Jest to szczególnie istotne w czasach, gdy edukacja artystyczna w szkołach traktowana jest marginalnie, a młodzież nie ma żadnego kontaktu z operą.
Prowadzącym spotkania jest m.in.Jerzy Snakowski pasjonat teatru muzycznego, doświadczony w tego typu projektach, który potrafi krytycznie spojrzeć na obiekt swego zainteresowania, przygląda się operze i baletowi z wielu perspektyw. Prelekcje mają formę dynamicznego show, wypełnionego rozmowami, żartami, nagraniami, multimediami i wykonaniem muzyki na żywo (śpiewacy, instrumentaliści) . Po każdej prelekcji odbywa się także spotkanie z występującymi, podczas których młodzież ma możliwość zadawania pytań. Także nauczyciele mają możliwość indywidualnych konsultacji z prowadzącym.
„.Dobry wieczór! Jeżeli jeszcze nie wyłączyli państwo telefonów komórkowych, to proszę tego nie robić. Powiem więcej: proszę włączyć te wyłączone. Za chwilę będą mieli państwo unikalną okazję, by nagrać nową melodyjkę do swojej galerii dźwięków. Wydałam z siebie dźwięk. To jedna z podstawowych czynności, jakie robię w życiu. Jednak to dźwięk nad którym w pełni panuję, który kontroluję, w którym nie ma nic z przypadku. Śpiew! Śpiew to jeden z głównych środków wyrazu w najpiękniejszym dziwadle, o którym dziś będę opowiadać. Opera! Wiem, że niektórzy z was zrobili w życiu wszystko, byle nie mieć z nią nic wspólnego. Z pewnością wielu z państwa to się udało. Gratuluję! Ale dziś chcę pokazać, że opera, pomimo swych pozornych idiotyzmów, pomimo tego, że gruba udaje w niej chudą, a brzydki pięknego i nikt im nie wierzy, jest po prostu magiczna. Pozwólcie się zaprosić na drugą stronę kurtyny. Pozwólcie, że przedstawię ,wam mój operowy świat. Od kulis…”
Ta innowacyjna produkcja teatralno-edukacyjna w postaci monodramu operowego ma na celu przybliżenie wiedzy na temat opery jak największej publiczności. Proponowany monodram, za pośrednictwem zabawnego monologu śpiewaczki operowej, stara się udowodnić, że opera potrafi i może być dla wszystkich. Koncept monodramu jest zatem prosty i zarazem przewrotny. Ta rzadko spotykana forma, mająca na celu przybliżenie i popularyzację sztuki operowej czyni go wyjątkowym projektem teatralnym, dzięki któremu widz łatwiej będzie mógł odebrać i zrozumieć operę poprzez jej edukacyjną wymowę. Monodram został napisany tak, by zarówno wierny sympatyk opery znalazł tu wszystko co dla niego najważniejsze: klimat, tradycję, piękno klasycznie prowadzonego głosu, melodramatyczne historie,jak i osoba, która po raz pierwszy spotyka się z operą mogła poznać ją bliżej, także i od kulis. Operato sztuka elitarna, poprzez wielość środków wyrazu, jakimi się posługuje (tekst, muzyka, śpiew, środki sceniczne itd.) jest sztuką hermetyczną, dla wielu na pozór trudną wręcz niedostępną w odbiorze. Spektakl ma na celu nie tylko przełamanie niechęci widza do jej odbioru, ale także wprowadzając go w świat opery, próbą zainteresowania tą sztuką. Dlatego też, zadanie ma wymiar zarówno popularyzatorski i edukacyjny. …„
Mezzo” po włosku znaczy „pół”. I nie chodzi tylko o to (chociaż oto też),że często wyglądamy jak pół sopranistki, ważącej 120 kilogramów, z czego 100 to tłuszcz, cholesterol i struny głosowe, a pozostałe 20 to fochy. My, mezzosopranistki, mamy nieco mniejszą skalę głosu, to znaczy nie jesteśmy w stanie śpiewać tak wysokich nut. Mogę tylko pomarzyć o arii Królowej Nocy. Chyba, że ktoś pozwoli mi zaśpiewać ją dwie oktawy niżej. Ale to tak jakby ktoś chciał zdobyć Mont Everest, a zszedł do Rowu Mariańskiego.
Spektakl ma formę muzycznego monodramu. Wykonawczyni snuje swój monolog przerywany śpiewem i odgrywa żartobliwe scenki, w czym pomaga jej akompaniator-pianista,skrzypek oraz tancerz. W trakcie wykonywane są arie z oper Verdiego, Belliniego, Moniuszki, Bizeta, Mozarta i innych. Arie dobrane są z ogromną dbałością. Wybór nie ogranicza się tylko do powszechnie znanych szlagierów operowych, ale pozwala zapoznać się i z mniej znanymi, ambitnymi utworami. Zaletą tej innowacyjnej formy jest otwarta struktura – monolog składa się z kilkunastu niezależnych od siebie sekwencji, każda poświęcona innemu zagadnieniu. „…Kiedyś mama poprosiła mnie, bym przetłumaczyła jej, o czym śpiewam. Gdy przetłumaczyłam, powiedziała, że jednak wolałaby nie wiedzieć…”
Monodram złożony jest z kilkunastu epizodów, w którym poruszane są takie kwestie, jak: dlaczego ciężko w operze zrozumieć jest śpiewany tekst, dlaczego aktorstwo operowe odbiega od aktorstwa np. filmowego, dlaczego kobiety grają role mężczyzn, jakie są kategorie głosu, dlaczego w operze jest tyle pozornie nonsensownych sytuacji itd. Tematy to jedynie pretekst do tego, by pokazać, że opera
da się lubić. Są próbą spojrzenia na nie z innej, mniej poważnej perspektywy. Nie ma nic wspólnego z tradycyjnym recitalem operowym, eksponującym tylko walory głosowe wykonawcy.
Tu w centrum znajduje się opera jako dziedzina sztuki. Wspomniane kwestie omawiane są w sposób żartobliwy, opera zostaje zdjęta z piedestału i traktowana z przymrużeniem oka. Premiera monodramu operowego p.t. „Wszystko co chcielibyście wiedzieć o operze, a wstydzicie się zapytać” została zrealizowana w 2011 r. dzięki wsparciu Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy oraz znacznych środków własnych Fundacji.
[special_paragraph]„Śpiewany monodram trudny i zaskakujący jak akrobacje na linie”[/special_paragraph]
Na scenie Polonii Alicja Węgorzewska dwoi się, zdradzając kulisy operowej sztuki. I robi to z naprawdę inteligentnym humorem.
Oto spektakl na nasze czasy, w których należy liczyć się z realiami ekonomicznymi. W monodramie „Diva for rent” świat wielkiej opery został więc mocno okrojony. Zamiast pluszowej kurtyny ze złoceniami mamy w teatrze Polonia czerwoną płachtę na sznurku, brak orkiestry musi zrekompensować pianista ze skrzypkiem. Chóru nie ma, a Alicja Węgorzewska wciela się też w męskie role, choć częściej jej partnerem bywa tancerz Jarosław Derybowski. Za dekoracje musi wystarczyć kilka mebli, które zaprojektował Rafał Olbiński, odwołując się do stylistyki swych słynnych plakatów operowych.
Spektakl może być jeszcze skromniejszy, firma producencka (jej właścicielką jest sama wykonawczyni), podkreśla, że „Diva for rent” to przedsięwzięcie do wynajęcia na gale i imprezy. Czas trwania można dowolnie skracać, bo struktura monodramu przypomina budowlę z segmentów.
A jednak „Diva for rent” nie jest chałturą, lecz inteligentną rozrywką. To zasługa tekstu Jerzego Snakowskiego. Słuchając opowieści o kulisach świata opery i życiu primadonny, publiczność śmieje się często. Tych, którzy nie bywają w operze, bawią dowcipy o podstarzałych śpiewaczkach i grubych tenorach, dla melomanów autor porozrzucał w tekście błyskotliwe żarty z operowych konwencji.
Alicja Węgorzewska gra artystkę plotkującą o koleżankach i kolegach, nie szczędząc złośliwości, ale pozwala sobie też na chwile prywatnej szczerości. Momentami można więc odnieść wrażenie, iż mówi do nas własnymi słowami. I oczywiście śpiewa – w ciągu godziny musi być Amneris, Azuceną, Dalilą, Toską, Cherubinem, a nawet Alfredem z „Traviaty”, na koniec zaś w ekspresowym tempie odegrać cztery akty „Carmen”.
Każde z tych wcieleń powinno być lekko przerysowane – tego żąda reżyser Jerzy Bończak i wymaga konwencja spektaklu. Węgorzewska balansuje zatem na granicy żartu i profesjonalnego, operowego śpiewania, ale nie oczekujmy od niej wokalnej finezji i superprecyzji. Jest jak linoskoczek grający na skrzypcach, który ubiega się o angaż, a oglądający jego podniebne akrobacje mówi z przekąsem: „Yehudi Menuhin to on nie jest”.
Nie wybrzydzajmy jak ów dyrektor, lecz bawmy się na „Diva for rent”, bo po to została powołana do życia. Zwłaszcza że tak rzadko mamy dziś okazję obcować z inteligentną rozrywką.
Jacek Marczyński
Źródło: Rzeczpospolita
[special_paragraph]EDUKACJA KULTURALNA 2016 – Projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.[/special_paragraph]
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W obu wydarzeniach zgromadzona tłumnie młodzież miała niepowtarzalną okazję wysłuchania historii opery, opowieści o życiu śpiewaka, o trudnej drodze artysty w drodze na szczyt kariery, o sposobach pielęgnacji głosu śpiewaka. Młodzież otrzymała niezwykle ciekawy przekaz w postaci śpiewu, tańca i filmu. W trakcie wydarzenia Diva w żartobliwy sposób tłumaczy reguły rządzące operą, wyjaśnia dlaczego w operze nie można niczego zrozumieć, tłumaczy śpiewane arie, opowiada o blaskach i cieniach życia śpiewaczki operowej. Młodzież z zaciekawieniem wysłuchała zarówno pięknych arii w wykonaniu Alicji Węgorzewskiej jak i z wielkim zaciekawieniem słuchała ciekawych historii związanych z prezentowanymi fragmentami oper. Na pewno po tych wydarzeniach, każdy z nich będzie wiedział o czym są opery, jakie są najważniejsze słowa w operze, dlaczego śpiewanie oper w języku polskim jest bardzo trudne no i najważniejsze,że opery nie należy się bać. Sposób przekazania oraz dopasowanie języka do języka używanego przez młodzież pozwoliły uzyskać znakomitą interakcję młodzieży z artystami.
W trakcie wykonywane były arie z oper Verdiego, Belliniego, Moniuszki, Bizeta, Mozarta i innych. Arie dobrane są z ogromną dbałością. Wybór nie ograniczył się tylko do powszechnie znanych szlagierów operowych, ale pozwala zapoznać się i z mniej znanymi, ambitnymi utworami.
Niespotykane na co dzień wydarzenie pozwoliło również obejrzeć niecodzienną scenografię, kostiumy i rekwizyty zaprojektowane przez światowej sławy artystę Rafała Olbińskiego.
Zebrane po wydarzeniach opinie i komentarze pozwalają stwierdzić, że tego typu projekty są potrzebne, zwłaszcza w miejscowościach, w których nie ma dostępu do kultury wysokiej.
[special_paragraph]21 listopada 2016 – Płock.[/special_paragraph]
W projekcie udział wzięli uczniowie szkół powiatu płockiego wraz z kadrą pedagogiczną:
Zespół Szkół im. Stanisława Staszica w Gąbinie
Zespół Szkół im. Jana Śniadeckiego w Wyszogrodzie
Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Staroźrebach
Zespół Szkół im. Leokadii Bergerowej w Płocku
Miejsce wydarzenia – Teatr Dramatyczny w Płocku.
[special_paragraph]23 listopada – Łochów[/special_paragraph]
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Łochowie : (Liceum Ogólnokształcące, Technikum Teleinformatyczne, Technikum Logistyczne) oraz Publiczne Gimnazjum w Łochowie.
Miejsce wydarzenia – Hala sportowa, ZS w Łochowie.
